Басты бет/ Салттар мен ғұрыптардың заттық әлемі / Зат киеліліктің нышаны және таратушысы ретінде /Кәрі жілік
Артқа

Кәрі жілік

 
 

Қазақтар қойдың қыр сүйегін кәрі жілік деп атайды. Ол тұмар қызметінде жоғары семиотикалық статусқа ие болды. Дәстүрлі түсінік бойынша кәрі жілік – отбасының берекесі, мал-жаны мен дәулетінің, барлық игілігінің қорғаушы, қасиетті деп қастерленеді [13, 116 б.]. Қырғыздар да бұл сүйекті қастерлейді: оны үйде сақтайды немесе кіреберіс есіктің үстіне іліп қояды. С.М. Абрамзон [1] далалық зерттеулер материалында жылқы мен ірі қара табынын қорғаушы ретінде кәрі жілік туралы мәлімет береді. Сондай-ақ, қырғыздардың пікірінше, бұл сүйек жолдағы ер адамды қорғады. Ғалымдардың пікірінше, қазақтарда [13] ол жаңадан салынған темір ұстасына тұмар ретінде ілінген, бұл еркектік түпнегізді ерекшелейді. Сүйек иттерге берілмеген.
 
Буряттар мен моңғолдарда табын күзетшісі ретінде кәрі жілік туралы түсінік болған: «кәрі жілік жылқылар мен ер-тоқымдардың қорғаушысы болып есептелді; ол қасқырлардың шабуылынан, мал өлімінен қорғады, оны есіктің екі жақтауына байлады. Егер малшының киіз үйінде кәрі жілік болса, ол жалғыз болса да өзін қауіпсіз сезінетін, өйткені бұл сүйектен қасқыр да, ұры да қорқады [16, 100 б.].
 
Еуразияның көшпелі дәстүрінде қойдың кәрі жілігі айқын еркектік нышанға ие және еркектік функцияларды – қорғаушы, құтқарушы, күзетші және т.б. атқарады

Шайгозова Ж.Н., Наурзбаева А. Б.
Краткая энциклопедия знаков и символов казахской культуры.
Алматы: КазНИИК, 2023.
Скачать
.